Dipercayai berasal daripada golongan Austronesia di Yunan. Kumpulan
pertama dikenali sebagai Melayu Proto. Berpindah ke Asia Tenggara pada Zaman
Batu Baru (2500 Sebelum Masihi). Keturunannya Orang Asli di Semenanjung Malaysia,
Dayak di Sarawak dan Batak di Sumatera. Kumpulan kedua dikenali sebagai Melayu
Deutro. Berpindah ke Asia Tenggara pada Zaman Logam kira-kira 1500 Sebelum
Masihi. Keturunannya orang Melayu di Malaysia. Dikatakan lebih bijak dan mahir
daripada Melayu Proto. Bijak dalam bidang astronomi, pelayaran dan bercucuk
tanam. Bilangan lebih banyak daripada Melayu Proto. Menduduki kawasan pantai
dan lembah di Asia Tenggara. Orang ini, kumpulan pertama dan kedua, dikenali
sebagai bahasa-bahasa yang terdapat di Nusantara sekarang berpunca daripada
bahasa Austronesia ini. Nik Safiah Karim menerangkan bahawa bahasa
Austronesia ialah satu rumpun bahasa dalam filum bahasa Austris bersama-sama
dengan rumpun bahasa Austroasia dan Tibet-China. Bahasa Melayu termasuk dalam
bahasa-bahasa Golongan Sumatera bersama-sama dengan bahasa-bahasa Acheh, Batak,
Minangkabau, Nias, Lampung dan Orang Laut.
Perkembangan Bahasa Melayu
Ahli bahasa telah membahagikan perkembangan Bahasa melayu kepada tiga
tahap yang utama, iaitu:
v
Bahasa
Melayu Kuno
v
Bahasa
Melayu Klasik
v
Bahasa
Melayu Moden
Bahasa
Melayu Kuno
Bahasa Melayu Kuno ini merupakan keluarga bahasa Nusantara
Kegemilangannya dari abad ke-7 hingga abad ke-13 pada zaman kerajaan Sriwijaya.
Bahasa ini telah dijadikan sebagai bahasa lingu franca dan bahasa pentadbiran.
Penuturnya di adalah di Semenanjung, Kepulauan Riau dan Sumatera. Bahasa ini
telah menjadi bahasa lingua franca dan bahasa pentadbiran kerana bahasanya yang
memiliki ciri-ciri seperti berikut:
v
Bersifat
sederhana dan mudah menerima pengaruh luar.
v
Tidak
terikat kepada perbezaan susun lapis masyarakat.
v
Mempunyai
sistem yang lebih mudah berbanding dengan bahasa Jawa.
v
Banyak
dipengaruhi oleh sistem bahasa Sanskrit. Bahasa Sanskrit kemudian dikenal pasti
telah menyumbang kepada pengkayaan kosa kata dan ciri-ciri keilmuan
(kesarjanaan) Bahasa Melayu.
Bahasa Melayu Mudah
Dipengaruhi Sanskrit
Pengaruh agama Hindu bahasa
Sanskrit terletak dalam kelas bangsawan dan dikatakan mempunyai hierarki yang
tinggi. Sifat Bahasa Melayu yang mudah dilentur mengikut keadaan dan keperluan.
Bahasa Melayu Kuno pada Batu-batu Bersurat Abad ke-7 yang Ditulis dengan
Huruf Pallava.
v
Batu
bersurat di Kedukan Bukit, Palembang (638 M)
Bahasa Melayu Klasik
Menurut Awang Sariyan, Bahasa Melayu Klasik
merupakan tahap ketiga dalam periodisasi Bahasa Melayu, sesudah Bahasa Melayu
Purba dan Bahasa Melayu Kuno. Bahasa Melayu Klasik dikatakan bermula pada abad
ke-13 dan telah berakhir pada abad ke-19. Bahasa Melayu Klasik ini diasaskan
sewaktu terdirinya kerajaan Islam yang pertama di sebelah timur Aceh, iaitu
kerajaan Samudera-Pasai di bawah Sultan Malikul Salih. Bahasa ini merupakan
kesan langsung kedatangan agama Islam dan kebudayaan Islam. Zman permulaannya
ditandai dengan kemunculan prasasti Terengganu yang bertarikh 702 Hijrah
bersamaan dengan 1303 Masihi. Bahasa Melayu klasik ini muncul dengan wujudnya
tulisan Jawi, iaitu tulisan Arab berbahasa Melayu pada awal abad ke14. Prasasti
Bahasa Melayu Klasik banyak terdapat di Semenanjung Tanah Melayu seperti di
Pengkalan Kempas, Negeri Sembilan, Pahang, Perak, Kelantan, Kedah dan beberapa
tempat yang lain. Prasasti ini juga ditemui di Sumatera Selatan, Jambi, Riau,
Sumatera Barat, Sumatera Utara dan Aceh.
Pada abad ke-13, peralihan bahasa
berlaku ekoran daripada pengaruh yang dibawa oleh agama Islam ke Asia Tenggara.
Kehadiran agama Islam ke Asia Tenggara banyak mempengaruhi perkembangan Bahasa
Melayu ketika itu, terutamanya dari aspek kosa kata, struktur kata dan juga
tulisannya. Peralihan Bahasa Melayu Kuno kepada Bahasa Melayu Klasik ini dapat
dibuktikan dengan penemuan batu-batu bersurat seperti batu bersurat Minye
Tujuh, Aceh (1380), iaitu batu bersurat pertama yang ditemui penggunaan
kata-kata Arab seperti khalifah,
nabi-nabi, Allah dan rahmat. Batu
bersurat Pagar Ruyung pula mempunyai sedikit perbezaan dengan batu bersurat
pada abad ke-7, iaitu dari segi bahasanya. Bahasa Melayu Klasik dikatakan
mengalami zaman kegemilangannya semasa berada di bawah kerajaan Melaka, Aceh
dan Johor Riau. Hal ini disebabkan kerajaan-kerajaan tersebut pernah menjadi
kawasan yang penting untuk kegiatan perdagangan dan perkembangan Islam dan
seterusnya bahasa pada ketika itu.
Kemunculan Bahasa Melayu Klasik ini
juga ditemui dalam manuskrip Melayu lama. Terdapat kira-kira 10 000 naskhah
manuskrip Melayu lama ini ada tersimpan di beberapa buah Negara, terutamanya di
Barat. Manuskrip Melayu lama yang tertua ialah surat kiriman daripada Sultan
Ternate dari Kepulauan Maluku kepada Raja Portugis yang bertarikh tahun 1521
dan 1522. Tulisan berbentuk buku pula ialah kitab Aqa’id al-Nasafi yang bertarikh 1590 (988 H). Terdapat juga
manuskrip lama lain seperti Tutinameh
(1600), Hikayat Seri Rama (1633),
surat Raja Aceh kepada Harry Middleton (1602) dan surat emas Sultan Iskandar
Muda Mahkota Alam, Aceh kepada Raja Inggeris, King James I (1615). Penemuan ini
menunjukkan bahawa Bahasa Melayu telah menjadi bahasa lingua franca di Asia Tenggara pada masa itu. Dari segi fonologi,
sistemnya tidak dapat ditentukan kerana tiada data lisan. Kebanyakan data
berbentuk tulisan dan hal ini telah menyukarkan pengesanan sebutan yang
sebenarnya. Awang Sariyan ada mengatakan bahawa perlambangan bunyi vokal
terbatas kepada tiga vokal sahaja, iaitu ‘i’, ‘a’, dan ‘u’ (daripada vokal Arab
alif, ya dan wau). Namun demikian, dapat diandaikan bahawa Bahasa Melayu Klasik
mempunyai enam bunyi vokal sebagaimana yang terdapat dalam Bahasa Melayu, iaitu
‘a’, ‘e’ pepet, ‘e’ taling, ‘i’, ‘o’ dan ‘u’. Menerusi bunyi konsonan pula,
dapat diandaikan bahawa bunyi konsonan Bahasa Melayu Klasik sama dengan yang
terdapat dalam Bahasa Melayu Moden. Perlambangan bunyi getaran alveolar ‘r’
yang jelas menggunakan huruf ‘ra’ dalam bahasa Arab. Penggunaan ini pada hujung
suku kata akhir tertutup menggambarkan bahawa bunyi getaran alveolar itu hidup
dan tidak senyap dalam bahasa lisan klasik. Bunyi diftong pula telah
memperlihatkan persamaan dengan bunyi diftong dalam Bahasa Melayu Moden, iaitu
‘ai’, ‘au’ dan ‘oi’.
Merujuk kepada segi tatabahasa pula,
imbuhan yang digunakan sama dengan yang digunakan dalam Bahasa Melayu Moden.
Hal yang sama juga telah berlaku bagi proses morfofonemik, penggandaan dan
pemajmukan. Melalui segi sintaksis, ayat dalam bahasa ini memanfaatkan empat
pola ayat dasar, iaitu ayat tunggal, ayat majmuk yang sama rumusannya dengan
Bahasa Melayu Moden, ayat kompleks dan ayat pasif. Ciri-ciri Bahasa Melayu
Klasik ialah seperti berikut:
v Ayat yang panjang dan berbelit-belit.
v Banyak ayat pasif.
v Menggunakan bahasa istana.
v Kosa kata klasik seperti ratna mutu manikam, edan kesmaran (mabuk asmara), sahaya, masyghul dan sebagainya.
v Banyak menggunakan kata pangkal ayat atau
perdu perkataan seperti sebermula,
alkisah, hatta, adapun dan sebagainya.
v Penggunaan ayat songsang dan banyak
menggunakan partikel ‘pun’ dan ‘lah’.
Bahasa Melayu Moden
Konsep
Bahasa Melayu Moden
Bermula pada abad ke-19 dan ke-20.
v Bahasa ini adalah berasaskan kepada
pembaharuan oleh Abdullah bin Abdul Kadir Munsyi (Abdullah Munsyi).
v Melalui karya Kitab Adat Segala Raja-raja
Melayu dalam Segala Negeri (1837), Hikayat Abdullah (1838), Kisah Pelayaran
Abdullah ke Kelantan (1838) dan Kisah Pelayaran Abdullah ke Jeddah (1854).
Tahap
Perkembangan Bahasa Melayu
v Bahasa Melayu menjadi bahasa penghantar
sebelum British.
v Pada zaman British, Bahasa Melayu digunakan
secara rasmi di lima buah Negeri Melayu Tidak Bersekutu (Johor, Terengganu,
Kelantan, Kedah dan Perlis) dan Negeri Melayu Bersekutu (Perak, Pahang,
Selangor dan Negeri Sembilan).
v Pegawai British yang berminat dan menulis
sarjana Bahasa Melayu ialah R. O. Winstedt, R. J. Wilkinson, C. C. Brown, W. E.
Maxwell, W. Marseden, O. T. Dussek, A. M. Skinner, J. Crawford dan W. G.
Shellabear.
Bahasa
Melayu Moden
v Sebelum merdeka, bahasa Inggeris diutamakan.
v Muncul pergerakan secara perseorangan dan
pertubuhan memperjuangkan Bahasa Melayu.
v Pergerakan individu oleh Ishak Hj. Muhammad
(Pak Sako), Shamsudin Saleh dan A. Rahim Kajai.
v Perjuangan secara pertubuhan seperti Pakatan
Belajar Mengajar Pengetahuan Bahasa Pena, ASAS 50 (Angkatan Sasterawan 50).
Bahasa Melayu Moden Pasca
Merdeka
i.
Para
nasionalis yang menuntut kemerdekaan mahu menjadikan Bahasa Melayu sebagai
Bahasa Kebangsaan.
ii.
Usul ini
membawa kepada Suruhanjaya Reid dalam membentuk Perlembagaan Persekutuan Tanah
Melayu.
iii.
Setelah
merdeka, Perlembagaan Persekutuan Perkara 152 (bahasa Kebangsaan) menyatakan
bahawa ‘Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan bagi negara merdeka’.
iv.
Akta
Bahasa Kebangsaan (1957), menyatakan bahawa Bahasa Melayu digunakan dalam semua
urusan rasmi negara.
v.
Akta
Pendidikan (1961), membantu perkembangan sistem pelajaran yang bahasa
penghantarnya ialah Bahasa Melayu.
vi.
Perlaksanaan
Bahasa Melayu sebagai Bahasa Rasmi dikuatkuasakan melalui Akta Bahasa
Kebangsaan (1957).
vii.
Akta
Pendidikan (1961) membantu perkembangan sistem pelajaran yang bahasa
penghantarnya ialah bahasa kebangsaan.
Fungsi Bahasa Melayu Moden
v Sebagai bahasa rasmi
v Sebagai bahasa pentadbiran
v Bahasa Perpaduan
v Bahasa Ilmu
v Bahasa Komunikasi
Perancangan Bahasa Melayu
Perancangan Bahasa Melayu ini membawa maksud usaha-usaha untuk memupuk
dan mengembangkan bahasa ke taraf yang lebih maju. Bukan itu sahaja, malah satu
rang undang-undang telah digubal dan diluluskan pada tahun 1959, iaitu
Undang-undang Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP).
Peranan DBP
v Menyelaraskan sistem ejaan Bahasa Melayu.
v Mencetak bahan dalam Bahasa Melayu.
v Memperkasa Bahasa Melayu.
v Mencipta istilah pelbagai bidang.
v Menerbitkan kamus.
Perancangan Bahasa
1.
Membuat
dasar:
v Perkara 152 dalam Perlembagaan Persekutuan
v Akta Bahasa Kebangsaan 1963 / 1967
v Laporan Razak (1956)
v Penyata Rahman Talib (1960)
v Akta Pendidikan 1961
2.
Kodifikasi
/ pengekodan peristilahan:
v Penubuhan Jawatankuasa Istilah, pengekodan kamus, ejaan.
3.
Pelaksanaan
dasar:
v Minggu Bahasa
v Bulan Bahasa
v Kempen “Cintailah Bahasa Kita”
No comments:
Post a Comment